Một báo cáo mới đáng lo ngại: Nhiệt độ kỷ lục vào năm ngoái đã thúc đẩy các quốc gia sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch làm nóng hành tinh hơn để làm mát.
Một cư dân ở Brooklyn với chiếc máy điều hòa vào tháng 7.Năm ngoái là năm nóng nhất được ghi nhận và nhiệt độ trung bình toàn cầu đã vượt qua ngưỡng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp lần đầu tiên. Đồng thời, tốc độ tăng trưởng nhu cầu năng lượng của thế giới tăng mạnh, gần gấp đôi so với mức trung bình 10 năm trước đó. Thực tế là, nhiệt độ kỷ lục và nhu cầu năng lượng tăng nhanh có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, theo những phát hiện từ một báo cáo mới của Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Đó là vì thời tiết nóng hơn dẫn đến việc sử dụng nhiều hơn các công nghệ làm mát như điều hòa không khí. Các thiết bị ngốn điện đã gây áp lực lên lưới điện và nhiều công ty tiện ích đã đáp ứng nhu cầu tăng thêm bằng cách đốt than và khí đốt tự nhiên.
Tất cả những điều này đã tạo nên một vòng phản hồi đáng lo ngại: Một thế giới nóng hơn đòi hỏi nhiều năng lượng hơn để làm mát nhà cửa và văn phòng, và thứ có sẵn là năng lượng nhiên liệu hóa thạch, dẫn đến nhiều khí thải làm nóng hành tinh hơn. Đây chính xác là điều mà nhiều quốc gia đang hy vọng sẽ ngăn chặn thông qua việc phát triển năng lượng tái tạo và xây dựng các nhà máy điện hạt nhân. Nói cách khác, I.E.A. ước tính rằng nếu thời tiết khắc nghiệt năm 2024 không xảy ra tức là nếu thời tiết năm 2024 giống hệt năm 2023 thì lượng khí thải carbon toàn cầu trong năm đó sẽ giảm một nửa.
Không phải tất cả đều là tin xấu: Nền kinh tế toàn cầu đang tăng trưởng nhanh hơn lượng khí thải carbon. Fatih Birol, giám đốc điều hành của cơ quan này cho biết: “Nếu chúng ta muốn tìm ra tia hy vọng, chúng ta sẽ thấy rằng tăng trưởng kinh tế liên tục tách biệt khỏi tăng trưởng khí thải”. Chúng tôi sẽ gửi bản tin này đến bạn vào thứ Hai, thay vì thứ Ba như thường lệ, để trùng với thời điểm công bố báo cáo của I.E.A. Sau đây là năm điểm chính từ xu hướng năng lượng của năm ngoái. Chúng tôi sẽ gửi lại cho bạn vào thứ Năm.
Nhiệt độ cực cao đã thúc đẩy nhu cầu toàn cầu
Báo cáo phát hiện ra rằng một yếu tố chính làm tăng nhu cầu điện toàn cầu vào năm ngoái là nhiệt độ cực cao, đặc biệt là các đợt nắng nóng ở Hoa Kỳ, Trung Quốc và Ấn Độ. Mùa xuân năm ngoái, nhiệt độ ở New Delhi đạt 126 độ F, và nhiệt độ ở miền bắc Trung Quốc đã phá vỡ kỷ lục. IEA phát hiện ra rằng tất cả tải trọng bổ sung đó đều có hậu quả. Những tác động của nhiệt độ này đã thúc đẩy khoảng một phần năm mức tăng chung về nhu cầu điện và khí đốt tự nhiên. Các ngành sử dụng nhiều điện khác đã tăng trưởng vào năm 2024. Ví dụ, công suất trung tâm dữ liệu tăng khoảng 20 phần trăm, chủ yếu ở Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Nhiệt độ cao dẫn đến việc đốt nhiều than hơn
Các nguồn năng lượng tái tạo, như năng lượng mặt trời và gió, không đủ tốt để xử lý nhu cầu điện tăng đột ngột trong các đợt nắng nóng. Và chúng vẫn chưa được triển khai đủ nhanh để đáp ứng các mục tiêu toàn cầu là tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo vào năm 2030. Để đáp ứng nhu cầu điện cấp bách và giúp mọi người tránh căng thẳng do nhiệt, một số quốc gia đã đốt than để cung cấp năng lượng cho máy điều hòa không khí và các công nghệ làm mát khác. Điều đó khiến nhu cầu than nói chung tăng 1 phần trăm vào năm ngoái và đạt mức kỷ lục. Báo cáo của cơ quan này phát hiện ra rằng toàn bộ sự gia tăng nhu cầu than có thể được giải thích bởi nhiệt độ khắc nghiệt. Trung Quốc vẫn là quốc gia tiêu thụ than lớn nhất thế giới, đốt nhiều hơn 40 phần trăm so với phần còn lại của thế giới cộng lại.
Nhu cầu điện toàn cầu tăng vọt
Năm 2024, nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng hơn 2 phần trăm một chút, gần gấp đôi mức tăng trung bình hàng năm trong 10 năm trước. Xu hướng này diễn ra trên diện rộng: Dầu, khí đốt tự nhiên, than, năng lượng tái tạo và hạt nhân đều có nhu cầu tăng. Hầu hết sự tăng trưởng toàn cầu tập trung ở các quốc gia có nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, dẫn đầu là Trung Quốc và Ấn Độ. Con số thậm chí còn tăng ở Liên minh châu Âu, nơi nhu cầu năng lượng phần lớn không tăng kể từ năm 2017, ngoại trừ một năm phục hồi sau Covid.
Kết quả của tất cả sự tăng trưởng này là gì? Một lần nữa, lượng khí thải carbon liên quan đến năng lượng đã đạt kỷ lục vào năm 2024. IEA ước tính vào mùa thu năm ngoái rằng lượng khí thải carbon dioxide toàn cầu sẽ đạt đỉnh trong vài năm tới, sau đó giảm 3 phần trăm vào năm 2030 theo các cam kết chính sách quốc gia hiện tại.
Theo Liên Hợp Quốc, lượng khí thải toàn cầu cần phải giảm 43 phần trăm vào năm 2030 để duy trì mức nóng lên toàn cầu dưới ngưỡng 1,5 độ C được thiết lập trong Thỏa thuận Paris năm 2015. Mục tiêu về nhiệt độ này được các nhà khoa học và nhà hoạch định chính sách coi là ngày càng không thể đạt được.
Tin vắn: Tạp chí KTTV
Nguồn: https://www.nytimes.com/2025/03/24/climate/extreme-heat-emissions-energy-trends.html