Dự báo mùa bão 2025

Nhận định về dự báo mùa bão 2025, Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn (KTTV) quốc gia cho biết: Hiện tại, việc đưa ra dự báo chi tiết và chắc chắn cho toàn bộ mùa bão 2025 vẫn còn khá sớm, vì có nhiều yếu tố bất định chi phối hoạt động bão, như ENSO, gió mùa, dao động nội mùa MJO, hoạt động của các hệ thống khí áp cận nhiệt đới, nhiệt độ bề mặt nước biển,..). Một số yếu tố có thể thay đổi rất nhanh ở quy mô thời gian từ ngày đến tuần và sẽ quyết định đến cường độ cũng như quỹ đạo của từng cơn bão cụ thể. Tuy nhiên, dựa trên những thông tin ban đầu và các mô hình dự báo dài hạn, có thể đưa ra một số nhận định sơ bộ như sau:

Hoạt động của bão ít bị chi phối rõ rệt bởi ENSO: Khác với các năm El Niño (xu hướng bão hình thành và hoạt động xa hơn về phía Đông, ít ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam hơn) hoặc La Niña (xu hướng bão hình thành và hoạt động gần Biển Đông hơn, ảnh hưởng nhiều hơn đến Việt Nam), năm trung tính thường không có một "kịch bản" rõ ràng. Điều này có thể dẫn đến:

Quỹ đạo bão đa dạng và khó lường hơn: Bão có thể hình thành ở nhiều khu vực khác nhau và có đường đi phức tạp hơn do không bị chi phối mạnh bởi các hình thế quy mô lớn liên quan đến ENSO.

Thời điểm hoạt động không quá tập trung: Bão có thể xuất hiện rải rác hơn trong suốt mùa, thay vì tập trung cao điểm vào một vài tháng nhất định như trong các pha El Nino và La Nina mạnh.

Vai trò của các yếu tố nội mùa: Các dao động nội mùa như Madden-Julian Oscillation (MJO) sẽ đóng vai trò quan trọng hơn trong việc kích hoạt các đợt hoạt động bão.

Nhiệt độ nước biển (SST): Dù ENSO trung tính, nhưng nếu nhiệt độ nước biển ở Biển Đông và khu vực Tây Thái Bình Dương vẫn duy trì ở mức cao hơn TBNN (một xu hướng chung do biến đổi khí hậu), điều này vẫn cung cấp nguồn năng lượng dồi dào cho bão phát triển mạnh hơn khi có điều kiện thuận lợi.

Mùa bão 2025 có thể không có những dấu hiệu cực đoan rõ ràng như các năm ENSO mạnh, nhưng tính khó lường về quỹ đạo và cường độ có thể tăng lên. Điều kiện ENSO ở pha trung tính tạo ra một "sân khấu" mà không có "diễn viên chính" (El Niño hay La Niña) chi phối toàn bộ vở diễn. Các "diễn viên phụ" (yếu tố khu vực, nội mùa, hình thái thời tiết cụ thể trong từng thời điểm) sẽ có nhiều đất diễn hơn, làm cho diễn biến trở nên đa dạng và khó đoán định hơn.

Theo quy luật khí hậu, cơn bão (hoặc ATNĐ) đầu tiên trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương thường xuất hiện trong khoảng tháng 5 hoặc tháng 6. Mặc dù đôi khi có những xoáy thuận nhiệt đới hình thành sớm hơn (thậm chí từ tháng 1-4), nhưng chúng thường yếu và ít có khả năng ảnh hưởng đến đất liền Việt Nam. Với điều kiện ENSO trung tính hiện tại, không có yếu tố nào thúc đẩy hoặc kìm hãm đáng kể việc bão xuất hiện sớm hay muộn so với TBNN. Do đó, dự báo khả năng cao cơn bão đầu tiên có thể xuất hiện vào cuối tháng 5 hoặc trong tháng 6 năm 2025.

Các cơn bão đầu mùa thường hình thành ở vùng biển phía Đông và Đông Nam Philippines. Sau đó, có xu hướng di chuyển về phía Tây hoặc Tây Tây Bắc. Khả năng hình thành bão ngay trên Biển Đông trong giai đoạn đầu mùa (tháng 5-6) là thấp hơn so với việc bão đi từ ngoài khơi Philippines vào Biển Đông. Khu vực tiềm năng nhất: Vùng biển phía Đông Philippines (khoảng 10-15 độ Vĩ Bắc).

Ông Khiêm nhấn mạnh, đây là dự báo dựa trên quy luật khí hậu và trạng thái ban đầu. Tuy từng điều hình thế thời tiết cụ thể có thể dẫn đến hình thành các nhiễu động, từ đó có thể hình thành bão hoặc ATNĐ. Dự báo chính xác hiện nay của các mô hình thường chỉ có độ tin cậy dưới 1 tuần. Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia sẽ liên tục theo dõi và cập nhật khi có dấu hiệu hình thành xoáy thuận nhiệt đới.

Người dân cần cập nhật thông tin thường xuyên: Theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo, cảnh báo bão từ các cơ quan KTTV qua các kênh truyền thống và các ứng dụng cảnh báo thiên tai trên điện thoại di động (nếu có tại địa phương). Chuẩn bị sẵn sàng: Rà soát, gia cố lại nhà cửa (mái nhà, cửa sổ, cửa ra vào). Chặt tỉa cành cây lớn gần nhà có nguy cơ gãy đổ khi có tin cảnh báo bão. Lên kế hoạch ứng phó: Có kế hoạch di dời đến nơi an toàn nếu có lệnh sơ tán. Chuẩn bị sẵn các vật dụng thiết yếu (đèn pin, pin dự phòng, nước uống, lương thực khô, thuốc men, giấy tờ quan trọng) đủ dùng trong vài ngày. Đảm bảo các thành viên trong gia đình biết cách liên lạc với nhau trong trường hợp khẩn cấp. An toàn khi có bão: Tuyệt đối không ra ngoài khi bão đang đổ bộ. Tránh xa các khu vực nguy hiểm như bờ sông, bờ biển, vùng trũng thấp, nơi có nguy cơ sạt lở đất. Đề phòng tai nạn do điện giật, cây đổ, vật bay… Sau bão: Kiểm tra an toàn nhà cửa trước khi quay về. Cẩn thận với các mối nguy hiểm còn sót lại như dây điện bị đứt, cấu trúc nhà bị hư hỏng, nguồn nước ô nhiễm.

Đối với các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần rà soát, cập nhật kế hoạch: Cập nhật các phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, đặc biệt chú ý đến các kịch bản bão mạnh, bão có quỹ đạo phức tạp, bão gây mưa lớn. Kiểm tra công trình: Tổ chức kiểm tra, đánh giá an toàn các hồ chứa nước, đê điều, hệ thống tiêu thoát nước, các công trình xây dựng ven biển trường mùa mưa bão, đảm bảo khả năng chống chịu trước bão lũ. Thông tin, tuyên truyền và ứng dụng công nghệ: Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền đến người dân về các biện pháp phòng chống bão bằng nhiều hình thức đa dạng, dễ hiểu. Đặc biệt, cần đẩy mạnh việc tích hợp và phổ biến các hình thức cảnh báo sớm dựa trên công nghệ mới. Thời gian vừa qua, Cục KTTV đã triển khai hiệu quả mô hình phối hợp với các địa phương để cung cấp thông tin cảnh báo trực tuyến qua ứng dụng di động, ví dụ như cảnh báo lũ quét, sạt lở đất trên ứng dụng Hue-S của Thành phố Huế, giúp người dân tiếp cận thông tin nhanh chóng và kịp thời. Thời gian tới Cục KTTV sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình này cho các loại hình thiên tai khác như bão, lũ lụt và triển khai tại nhiều tỉnh, thành phố khác.

Mùa bão 2025 đang đến gần. Dù dự báo ban đầu cho thấy hoạt động ở mức TBNN do ảnh hưởng của pha ENSO trung tính, sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động, tinh thần không chủ quan, cùng với việc ứng dụng hiệu quả công nghệ trong cảnh báo sớm là những yếu tố then chốt để giảm thiểu thiệt hại do bão gây ra. Cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo cập nhật trong thời gian tới.

Phòng Thông tin KTTV phục vụ cộng đồng